Solidarność energetyczna Unii Europejskiej w kontekście partykularnych interesów państw członkowskich

solidarność energetyczna, polityka energetyczna, bezpieczeństwo energetyczne, Unia Europejska, integracja europejska

Artykuł prezentuje problematykę solidarności w odniesieniu do polityki energetycznej Unii Europejskiej. Tematyka ta wydaje się szczególnie istotna w dobie kryzysu procesu integracji europejskiej, na który składają się w szczególności problemy gospodarcze, kryzys migracyjny oraz wystąpienie Wielkiej Brytanii z UE (tzw. Brexit). Zagadnienie solidarności zostało poddane analizie w trzech płaszczyznach badawczych: formalno-prawnej, instytucjonalnej oraz funkcjonalno-relacjonalnej. Celem artykułu jest wykazanie, w jakim stopniu założenia teorii, wynikające z zapisów prawa europejskiego w zakresie solidarności korespondują z rzeczywistymi działaniami państw w sektorze energetycznym. Praktyka procesu integracji wskazuje bowiem, że partykularne, narodowe interesy gospodarcze w sferze energii są bardziej istotne dla państw członkowskich, aniżeli wspólne działanie na rzecz europejskiej solidarności. Tymczasem, bez poczucia odpowiedzialności za interes ogólnoeuropejski nie jest możliwe efektywne realizowanie założeń polityki energetycznej UE. Komisja Europejska – jako strażniczka traktatów – stawia przed państwami członkowskimi ambitne wyzwania, które mają być podejmowane „w duchu solidarności”. W sferze werbalnej znajduje ona poparcie w stolicach poszczególnych krajów, jednak – w praktyce – podejmowane są działania, które zamiast budować poczucie europejskiej wspólnoty energetycznej, dzielą państwa członkowskie na przeciwstawne obozy. Dotyczy to zwłaszcza takich kwestii, jak: zarządzanie unią energetyczną, inwestycje infrastrukturalne w sektorze gazowym (np. Nord Stream I oraz Nord Stream II), stanowisko wobec państw trzecich – dostawców surowców energetycznych do UE (w szczególności wobec Federacji Rosyjskiej). Zróżnicowane spojrzenie na powyższe problemy powoduje, że państwom członkowskim niezwykle trudno jest podejmować działania „w duchu solidarności” energetycznej. Tym samym, problematyka energii staje się kolejną przesłanką do osłabienia jedności europejskiej.